Het is bijna aan de risicopatiënten: je kan zelf nakijken of je op de lijst voor snellere vaccinatie staat
Eind volgende week krijgen de eerste mensen met een chronische aandoening een vaccinatie-uitnodiging in de bus. Wie tussen 18 en 64 jaar is, zal zelf kunnen checken of hij of zij op de lijst staat. De vaccinatiecampagne gaat daarmee een nieuwe en vooral ook complexere fase in. “Hiermee redden we levens”, zegt professor Jan de Maeseneer, lid van de taskforce Vaccinatie.
Vanaf wanneer komen risicopatiënten aan de beurt?
Vanaf vrijdag 2/04 kunnen ziekenfondsen, het kankerregister, huisartsen en specialisten de gegevens van zo’n 1,5 miljoen patiënten opladen. Volgende week worden de eerste uitnodigingen verstuurd. Leeftijd bepaalt de volgorde. Een 60-jarige met kanker zal eerder een brief ontvangen dan een 40-jarige diabetespatiënt. “Uiterlijk 15 april zullen de eerste mensen met een chronische aandoening gevaccineerd worden”, zegt professor huisartsengeneeskunde Jan De Maeseneer (UGent).
Hoe weet ik of ik op de lijst van risicopatiënten sta?
Vanaf donderdag 8 april kan wie tussen 18 en 64 jaar is, zelf nakijken of je op de lijst staat via www.myhealthviewer.be. Het ziekenfonds en de apotheker kunnen dat ook voor jou checken. Huisartsen vrezen dat hun telefoon roodgloeiend zal staan. “Je moet hen hierover vooral niet lastigvallen”, zegt De Maeseneer. Zo’n 80 procent van patiënten zal meteen op de lijst staan. Nog eens 15 procent volgt in de dagen nadien. “Als je op 15 april nog niet op de lijst staat en je denkt wel in aanmerking te komen, dan bel je de huisarts.”
Volgens Roel Van Giel, voorzitter van huisartsenvereniging Domus Medica, kan het één à twee weken duren eer alle huisartsen de gegevens hebben opgeladen. Dat heeft geen invloed op het algemene vaccinatietempo. Personen die later worden toegevoegd, sluiten niet achteraan aan, maar krijgen een plekje op basis van hun leeftijd. “De mogelijke vertraging voor de patiënt is hoogstens een week.”
Wat als ik niet op de lijst sta en toch een verhoogd risico loop?
Er is een kleine kans dat je als risicopatiënt toch niet vanzelf op de lijst terechtkomt. Zo houden ziekenfondsen geen rekening met nieuwe informatie na 1 juli 2020. Een vaste huisarts zal je dan opvissen, tenzij je die nog niet hebt. Het is ook mogelijk dat je een hoge bloeddruk of obesitas hebt (BMI hoger dan 30), maar daarvoor geen medicatie neemt die wordt terugbetaald of nog nooit een huisarts hebt geraadpleegd. Marc Moens van artsensyndicaat BVAS verwacht een massa telefoontjes. “Vanaf volgende week gaan veel mensen vermoeden dat ze een comorbiditeit hebben.” Professor huisartsengeneeskunde Dirk Devroey (VUB) beaamt: “Mensen moeten zeker bellen als ze terecht niet op de lijst staan. Dat is de ideale gang van zaken, maar we vrezen ruis op de communicatie tussen arts en patiënt.”
Mogen patiëntengegevens wel gedeeld worden?
BVAS trok naar de Raad van State uit vrees voor het medisch geheim. Een uitspraak is ten vroegste voor volgend jaar. Dat is niet erg, zegt Moens. “De Gegevensbeschermingsautoriteit heeft veel van onze grieven overgenomen en de overheden zijn ons tegemoetgekomen.” Er zijn maatregelen getroffen om te garanderen dat patiëntgegevens geheim blijven. “De vaccinatiecentra hebben enkel een namenlijst. Ze zien niet waarom iemand wordt uitgenodigd”, zegt Jan De Maeseneer. Om risicopatiënten niet te stigmatiseren wordt ook een beperkt percentage mensen zonder gezondheidsproblemen uitgenodigd. Hoeveel er dat zijn, hangt van centrum tot centrum af.
Waarom krijgen risicopatiënten voorrang?
Er is al heel wat inkt gevloeid over de voorrangsregeling voor 18- tot 64-jarigen met onderliggende aandoeningen. BVAS was geen voorstander, omdat het de vaccinatiecampagne zou vertragen en de huisartsen veel extra werk oplevert. Artsenvereniging Domus Medica heeft zich nooit verzet. “We halen een groep naar voor die meer risico loopt”, zegt Roel Van Giel. “Dat is belangrijk voor hen, maar ook voor de volksgezondheid. Als we hen hebben gevaccineerd, zal het aantal ziekenhuisopnames snel dalen.”
De Maeseneer is trots op de samenwerking tussen ziekenfondsen, artsen, apothekers en specialisten in het kader van de vaccinatiestrategie. “Dit is uniek. Geen enkel ander land doet dit. Hiermee redden we levens én voorkomen we dat het zorgsysteem nog eens zo onder druk komt te staan als vandaag jammer genoeg het geval is.”
Zal de start vlekkeloos lopen?
Hier past het Engelse spreekwoord The proof of the pudding is in the eating. “Het is de eerste keer dat we zo’n operatie doen. Er is een zekere nervositeit”, zegt Devroey. Huisartsen lijken zich wel meer zorgen te maken over de vele telefoontjes dan over de software. “Een hapering hier en daar kan, maar zal snel worden opgepikt”, zegt De Maeseneer, die geen grote kinderziektes verwacht. “Alles is uitgebreid getest en iedereen is geïnformeerd.”
Over welke aandoeningen gaat het?
Bepalen welke mensen met een chronische aandoening voorrang krijgen bij de vaccinatie, is een vrij complexe materie. De Hoge Gezondheidsraad, die de lijst opstelde, houdt niet alleen rekening met het type aandoening, maar ook met de leeftijd.
Om te beginnen gaat het om iedereen tussen de 18 en 64 jaar met de volgende ziektes: bloedkanker, een chronische nierziekte of -insufficiëntie, een chronische leveraandoening, het syndroom van Down, een verzwakt immuunsysteem, aids of hiv, een officieel vastgestelde zeldzame ziekte, en mensen die een orgaantransplantatie hebben gehad of daarop wachten.
Voor personen tussen de 45 en 64 jaar: een chronische ademhalingsaandoening, een cardiovasculaire aandoening, BMI boven de 30, diabetes, een chronische neurologische aandoening, dementie, een kankergezwel, officieel vastgestelde hoge bloeddruk.
Na hen komt de brede bevolking tussen 45 en 64 jaar zonder chronische ziekte aan bod. Wanneer het aan de rest van de bevolking (onder de 45 jaar) is, moet er opnieuw prioriteit zijn voor mensen met een chronische ziekte, zoals bij de groep tussen de 45 en 64 jaar.
Ook mensen met ernstige psychische stoornissen, verstandelijke beperking of kwetsbare groepen kunnen voorrang krijgen.